Almanya’da yapılan yol denetimlerinde yabancı araçların en çok ihlallerinden birini yük güvenliği oluşturuyor. Her yıl 30 bin yabancı plakalı araca gerekli yük güvenliğini sağlayamadığı için ceza kesiliyor. AB Komisyonu yük güvenliğinin sebep olduğu kazaları azaltmak için çalışmalar yürütüyor.
Treyler için yapılacak yüklemelerde temel olarak önden 2,40 cm, yanlardan 5 cm, arkadan ise 5 cm boşluk bırakılması gerekiyor. L ve XL kodlu treylerler için yükleme şartları farklı. L kodlu treyler için; ön duvarın toplam yükün yüzde 40’ı, yan korumaların yüzde 30’u, arka kapının ise yüzde 20’si oranında dayanıklılığa sahip olduğu prensibiyle hareket edilmesi gerekiyor. XL kodlu treylerde ise bu oranlar biraz daha yukarı çıkıyor. Ön duvarda bu oran 50, yanlarda 40, arkada ise yüzde 30 oluyor.
Spanzetler 90 kg yükü sabitleyebiliyor. Standart tentelerin kesinlikle yükü tutma gibi bir işlevi yok. Yükü tutan tentelerin kesinlikle bu yönde kalite testlerinden geçmiş olması gerekiyor.
Araç konstrüksiyonunun stabilitesi
Yük taşımaya mahsus araçlar, taşıdıkları yükle birlikte güvenli seyredebilecek bir konstrüksiyona sahip olmalı. Yük taşıyan araçların ön duvarları, taşınan faydalı yük ağırlığının yüzde 80’ine tekabül eden bir güçle öne doğru hareket ederek çarpmasını karşılayacak mukavemette olmalı. Aracın yan duvar veya panelleri ise taşınan faydalı yük ağırlığının yüzde 50’sine tekabül eden bir güçle yanlara çarpmasını karşılayacak mukavemette yapılmalı.
Yük taşıma amaçlı araçların taban yüzeylerinin kaymaz malzeme ile kaplanması, yükün araç hareket halinde iken daha stabil bir konumda taşınmasını sağlayan bir başka önemli faktördür.
Araçlar, taşınması amaçlanan özel yüklerin özellikleri doğrultusunda tasarlanmalı ve özel yükün gerektirdiği güvenlik tertibatını haiz bir şekilde imal edilmelidirler.
Araç üzerinde yük dağılımı
Kamyonlar, römorklar ve yarı römorklar yüklenirken, izin verilen maksimum aks ağırlıklarını aşmamaya özen gösterilmeli. Bir başka önemli nokta ise, yönlendirici aksa düşen minimum gerekli yük miktarından daha az bir yükün gelmesini önlemek. Zira, yönlendirici aksın güvenli bir yönlendirme işlevi için belli bir yükün altında bulunması şarttır. Yükün, araçların sahip olduğu dingillerin her birine izin verilen minimum ve maksimum miktarlarda dağılmasının hem güvenlik açısından hem de ekonomik bir taşıma performansı açısından büyük yararları var.
Yük bağlama halkaları
Yük taşımaya mahsus kamyonlar, römorklar ve yarı römorklar, DIN 75410 – 1 normuna göre, tabana yerleştirilmiş yük bağlama halkalarına haiz olmalı. Bu standarda göre;
Araç tabanın sağ ve sol yanlarında, aracın uzun ekseni boyunca yanlarda televre üzerinde olacak şekilde ve her biri 2.200 Kg. çekme kuvvetine mukavemet gösterecek yük bağlama halkaları imal edilmeli. İki yük bağlama halkası arasındaki mesafe en fazla 1.200 mm olmalı. Buna göre, standart 13.60 m. boyunda bir yarı römorkta her bir yanda 12’şer adet olmak üzere toplam 24 adet yük bağlama halkası bulunması zorunlu.
Yükün güvenli bir şekilde sabitlenmesi için kullanılan bağlama araçlarının standartları da DIN EN 12195 – 1, 2 ve 3 standartları ile belirleniyor. Burada ilke, bağlama halatına uygulanan gerdirme gücü kadar bir güçle yüke düşey yönde bir kuvvet uygulanması ve böylelikle yük ile araç tabanı arasında sürtünmenin arttırılarak yükün sabitlenmesi esasına dayanıyor.
Paletler ve paletli yükleme
DIN 15146 standardı ile boyutları, malzemesi ve tipi belirlenen paletlerin kullanımı bütün dünyada yaygınlaşıyor. Yüklerin paletler üzerine yerleştirilerek güvenli bir şekilde ambalajlanması, üreticiler tarafından yapılıyor, taşıyıcıya yükler paletli olarak teslim ediliyor.
Paletler, yükün güvenli bir şekilde ve düzgün sabitlenmesinin yanı sıra boyutlarının standart olması nedeniyle yük dağılımı ve kapasitesi hesaplamalarında ve planlama çalışmalarında da kolaylık sağlıyor. Standart bir yarı-römork, 33 Euro Palet kapasitesine sahip.
Forklift, transpalet gibi araçlar tarafından taşınabilecek özellikte imal edilen paletlerin yükleme ve boşaltma işlemleri de paletlenmemiş yüklere oranla çok daha hızlıdır ve kayda değer bir ekonomik fayda sağlıyor.
Günümüzde en yaygın kullanılan palet 800 x 1.200 mm ölçülerindeki Euro Palet olmakla beraber, 1.000 x 1.200 mm ölçüsündeki ISO palette kullanılmaktadır. Özel yüklerin palet ölçüleri de özel olabilir (örneğin çiçek üretim endüstrisinde olduğu gibi).